آکادمی و موسسه علمی پژوهشی ابن سینا

نگارش چکیده مقاله

رایج ترین اشتباه در نگارش چکیده مقاله عدم توجه کافی به آن است. پژوهشگران گاهی بعد از پایان کار در مورد چکیده فکر می کنند، گاهی حتی بعد از نگارش کامل و واقعی مقاله. من چکیده های متعددی را دیده ام که در اصل چیزی بیش از بند اول مقدمه نیستند. نیازی به گفتن نیست که چکیده ضعیف نمی تواند خواننده احتمالی را برای مطالعه متن اصلی (و یا ویراستار مجله) را برای مشارکت تشویق و ترغیب نماید.  
چکیده باید خلاصه کوتاه و مستقل مقاله باشد و موضوعات زیر را تحت پوشش قرار دهد:
- پس زمینه/انگیزه/زمینه
- هدف/اهداف/بیان مسئله
- رویکرد/روش (ها)/ رویه ها/مواد
- نتایج
- نتیجه گیری/تلویحات ضمنی
(احتمالاً متوجه شده‌اید که همان طور که در فصل دو مطرح شد این موضوعات از عناوین اصلی بخش‌های مهم خود مقاله هستند. این شباهت تصادفی نیست). یک چکیده معمولی دارای 200-150 کلمه است (اگرچه براساس نوع مجله یا نوع مقاله می‌تواند طولانی‌تر نیز باشد)، بنابراین هر کلمه باید به دقت انتخاب شود. "کوتاه و دقیق" قاعده مشترک است. اگر چکیده فاقد یکی از ارکان پنج‌گانه فوق باشد، احتمال همخوانی ضعیف بین خواننده و مقاله افزایش می‌یابد. اگر چکیده بسیار طولانی باشد، خواننده بدون آنکه متوجه شود مقاله در مورد چه چیزی است از مطالعه آن صرف‌نظر می‌کند. 
اگرچه در ادامه به توصیف رویکرد مطلوب خود برای چکیده اشاره خواهم کرد، ابتدا بهتر است به یک جایگزین رایج اشاره کنم: مقدمه در روزنامه. در دنیای روزنامه نگاری اصل کلی و قراردادی بر این است که اگر در اولین یا دومین جمله نتوانستید توجه خوانندگان را جلب کنید، خواننده سراغ مقاله بعدی می‌ رود. بنابراین اولین پاراگراف با جمله ای آغاز می شود که حاوی نکته اصلی مطلب است. جمله دوم شامل دومین نکته مهم است. وقتی بند اول به پایان رسید، سوالات کلاسیک "چه کسی، چه چیزی، کجا، چه زمانی و چرا" باید پاسخ داده شوند.
می توان از رویکرد مقدمه روزنامه نگاری در چکیده‌های علمی استفاده کرد: اگر برای متقاعد کردن خواننده جهت تداوم مطالعه تنها یک جمله در اختیار داشته باشم، چه باید بگویم؟ سپس در رابطه با جملات بعدی نیز همین سؤال را مطرح کنید. بدون شک چکیده‌های خوبی وجود دارند که با استفاده از این رویکرد نوشته شده‌اند، اما به دو دلیل این رویکرد مورد علاقه من نیست. اولا، برای اینکه مقدمه روزنامه‌ را وارد چکیده مقاله نماییم باید نویسنده خوبی باشیم. البته اغلب ما برای چنین کاری نویسنده خوبی نیستیم. همچنین ممکن است به آسانی از پنج موضوع مهم که هر چکیده باید حاوی آن باشد صرف‌نظر کنیم. بنابراین حتی چکیده ای که به بهترین شکل ممکن بر اساس سبک مقدمه روزنامه نوشته شده است، ممکن است قادر به همخوان سازی مقاله و خواننده نباشد. دوما رویکرد بهتری وجود دارد: چکیده ساختارمند.

چکیده‌های ساختارمند 

در 25 سال گذشته، چکیده‌های ساختارمند در اغلب مجلات پزشکی ضرورت مضاعف داشتند، اما این چکیده‌ها در علوم مهندسی و فیزیک چندان رایج نبودند. با توجه به اینکه ما یکی از طرف‌داران پروپاقرص چکیده ساختارمند هستم امیدوارم به زودی شاهد این تغییر باشیم. به بیان ساده‌تر، چکیده ساختارمند با اضافه کردن عناوین فرعی و بخش‌های فرعی (یعنی ساختار) به چکیده، پنج موضوع فوق‌الذکر را صورت بندی می‌نماید. 
اگرچه می‌توان برای تطابق بهتر با موضوعات مجله (و یا حتی یک مقاله خاص) ساختار دقیق چکیده را تغییر دارد، در علوم مهندسی و فیزیک قالب پنج ساختاری بهترین مورد است: زمینه، هدف، رویکرد، نتایج و نتیجه‌گیری. هر بخش فرعی باید دارای یک یا دو جمله بوده و به سؤالات زیر پاسخ دهد:
زمینه: چه مسائلی منجر به انجام این مطالعه شد؟ چه محیطی باعث شده است این مطالعه جالب و مهم باشد؟ 
هدف: برای انجام این مطالعه چه طرحی مد نظر دارید؟ چه شکافی پر می شود؟
رویکرد: برای رسیدن به اهداف خود چه رویکردی انتخاب می‌کنید (به عنوان مثال روش آزمایشی، رویکرد شبیه سازی، رویکرد نظری، ترکیبی از موارد فوق و غیره)؟ عملا چه کاری انجام می‌دهید؟
نتایج: مهم‌ترین نتایج مطالعه شما چیست (شامل اعداد)؟
نتیجه‌گیری: مهم‌ترین نتیجه‌گیری‌های شما چیست؟ چرا نتایج مهم هستند؟ این نتایج شما را به کجا هدایت می‌کنند؟  

چکیده ساختارمند دارای دو مزیت است:  نویسنده را وادار می‌کند اطلاعات مربوط به پنج طبقه را در چکیده لحاظ کند و یافتن و دسترسی به این بخش ها آسان باشد. اگرچه منطق حکم می کند که چکیده‌های ساختارمند بهتر از چکیده‌های بدون ساختار هستند، شواهدی نیز برای تایید این ادعا وجود دارد. جیمز هارتلی، یکی از پژوهشگران برجسته در مورد اثربخشی چکیده‌های ساختارمند به مرور 31 مطالعه ای که تا سال 2004 انجام شده اند پرداخته و به این نتیجه رسیده است که و به این نتیجه رسیده است که این مطالعات برتری قابل توجهی نسبت به چکیده‌های ساختارمند دارند. بررسی مروری وی و همچنین مطالعات دیگران نشان می‌دهد که چکیده‌های ساختارمند
- دارای اطلاعات بیشتر هستند
- مطالعه آنها آسان‌تر است 
- جستجوی آنها آسان‌تر است 
- باعث تسهیل فرآیند داوری می‌شوند 
- توسط خوانندگان و نویسندگان ترجیح داده می‌شوند.

این روند بسیار خوب است، اما اغلب مجلات از چکیده‌های ساختارمند استفاده نمی‌کنند. چکیده ساختارمند به این دلیل مهم است که می‌توان از آن برای روشی که من آن را روش ساختاری نگارش چکیده می‌خوانم استفاده نمود. این روش بسیار ساده است. ابتدا یک چکیده ساختارمند بنویسید. بعد از اتمام کار و رضایت از نتیجه، عناوین فرعی را حذف نموده و تمام سطرها را در قالب یک پاراگراف با هم ترکیب کنید. در نهایت چکیده را بازخوانی کرده و در صورت نیاز با تغییر کلمات ابتدایی جملات، خوانایی و روانی آن را افزایش دهید (البته این موضوع همیشه ضرورت ندارد). 
نتیجه نهایی یک چکیده مدوّن و موثر با حداکثر مزایای چکیده ساختارمند خواهد بود. در ادامه به چکیده‌ای از یکی از مقالات خود اشاره کرده‌ام. قبل از هر چیزی یک چکیده ساختارمند نوشته‌ام:
پس زمینه: نرخ توسعه جداره های ضدنور را می توان به صورت میکروسکوپی (نرخ توسعه در یک نقطه) و یا ماکروسکوپی (نرخ توسعه در متوسط ارتفاع مقاومت) اندازه گیری نمود. در صورت وجود سروصدای تصادفی، این دو نرخ متفاوت از هم خواهند بود. 
هدف: برای کالیبره کردن دقیق شبیه ساز لیتوگرافی، تفاوت بین دو تعریف نرخ توسعه باید کمیت یابی شود.
رویکرد: با استفاده از مشتقات نظری و شبیه ساز مقاومت تصادفی (مونت کارلو)، نرخ انتشار از سطح مقاوم در حضور تفاوت های تصادفی در تراکم بی حفاظ و مقاوم و نرخ رشد غیرخطی مشخص می شود.
نتایج: نرخ انتشار به دست آمده ممکن است یک رتبه بالاتر از شرایط بدون صدای تصادفی باشد. همبستگی در نرخ رشد منجر به ایجاد بازداری سطحی موثر نسبت به عمق مقاومت طول های همبسته متعدد می شود.
نتیجه گیری: تفاوت بین نرخ فروپاشی میکروسکوپی و ماکروسکوپی تاثیر بسیار مهمی بر نحوه کالبیره کردن مدل های نرخ رشد دارد که این موضوع وابسته به استفاده از آن در پیوستار یا شبیه سازهای لیتوگرافی تصادفی است. 
بنابراین بعد از حذف عناوین فرعی و سطر بین آنها، فرمت چکیده سنتی حاصل می آید. من در ابتدای جمله آخر یک عبارت ربطی اضافه کرده ام تا چکیده روان تر باشد، اگرجه می توان از این تغییرات کوچک چشم پوشی کرد:
نرخ رشد فتورسیست ها را می توان به صورت میکروسکوپی (نرخ رشد  در یک نقطه) و یا ماکروسکوپی (نرخ انتشار در متوسط ارتفاع مقاوم) اندازه گیری نمود. در صورت وجود سروصدای تصادفی، این دو نرخ متفاوت از هم خواهند بود. برای کالیبره کردن دقیق شبیه ساز لیتوگرافی، تفاوت بین دو تعریف نرخ توسعه باید کمیت یابی شود. با استفاده از مشتقات نظری و شبیه ساز مقاومت تصادفی (مونت کارلو)، نرخ انتشار از سطح مقاوم در حضور تفاوت های تصادفی در تراکم بی حفاظ و مقاوم و نرخ رشد غیرخطی مشخص می شود. نرخ انتشار به دست آمده ممکن است یک رتبه بالاتر از شرایط بدون صدای تصادفی باشد. همبستگی در نرخ رشد منجر به ایجاد بازداری سطحی موثر نسبت به عمق مقاومت طول های همبسته متعدد می شود. تفاوت بین نرخ فروپاشی میکروسکوپی و ماکروسکوپی تاثیر بسیار مهمی بر نحوه کالبیره کردن مدل های نرخ رشد دارد که این موضوع وابسته به استفاده از آن در پیوستار یا شبیه سازهای لیتوگرافی تصادفی است. 
توجه داشته باشید که اگرچه چکیده‌های ساختار یافته معمولاً طولانی‌تر از چکیده‌های سنتی هستند، ساختار 116 کلمه ای مد نظر اغلب مجلات قرار دارد. در هر صورت می‌توان بخش رویکرد و نتایج را نسبتاً طولانی‌تر کرد.
افزون بر این روش نگارش چکیده ساختارمند به جلوگیری از جملات بسیار متداول و بی‌فایده مانند " در مقاله حاضر" و یا " ما گزارش می‌کنیم" و یا " مورد بحث قرار خواهد گرفت" اجتناب کنیم. چکیده باید در مورد مطالعه صحبت کند و نه در مورد مقاله؛ عباراتی مانند " بحث شده است" چکیده شما را به جای خلاصه مقاله به فهرست محتوا تبدیل می‌کند. از زبان اول شخص استفاده نکنید ("من"، "ما" یا "نویسنده"). همچنین به ندرت لازم است از کلماتی مانند "جدید" یا "نوین" در چکیده استفاده کنید، زیرا بدیهی است که صرفا به نتایج جدید اشاره شده است.

در صورت نیاز به مشاوره در زمینه نگارش چکیده مقاله خود با ما در ارتباط باشید.